Η υπογονιμότητα αποτελεί ένα σύνθετο ιατρικό, ψυχολογικό και κοινωνικό πρόβλημα και εντοπίζεται σε ένα σημαντικό ποσοστό των ζευγαριών σε αναπαραγωγική ηλικία στην χώρα μας, τα οποία αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επίτευξη εγκυμοσύνης και χρειάζονται ιατρική βοήθεια. Τα τελευταία χρόνια, η διαγνωστική διερεύνηση και η εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση των προβλημάτων γονιμότητας σημειώνουν τεράστια πρόοδο. Οι θεραπείες εξωσωματικής γονιμοποίησης επιτρέπουν καθημερινά σε εκατομμύρια ζευγάρια σε όλον τον κόσμο να αποκτήσουν ένα παιδί.
H Assisting Nature από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της διακρίθηκε για τα σταθερά υψηλά ποσοστά επιτυχίας της. Η εξειδίκευση, η αφοσίωση και η αγάπη των επιστημόνων της Assisting Nature για την ανθρώπινη αναπαραγωγή και τα ζευγάρια που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά, την καθιστά διεθνώς στις υψηλότερες θέσεις σε ποσοστά γεννήσεων.
H Χειρούργος Γυναικολόγος Φωτεινή Χουλιαρά, με ειδίκευση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, μέλος της ιατρικής ομάδας του Assisting Nature εξηγεί όλα όσα πρέπει να γνωρίζει ένα ζευγάρι στην προσπάθειά του να αποκτήσει ένα παιδί.
Πότε αντιλαμβάνεται ένα ζευγάρι ότι δεν μπορεί να κάνει παιδί κι έχει πρόβλημα γονιμότητας;
Ένα ζευγάρι που προσπαθεί συστηματικά να συλλάβει χωρίς τη χρήση μέτρων αντισύλληψης για ένα χρόνο ανεπιτυχώς καλό θα ήταν να απευθυνθεί σε έναν ειδικό υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για μια αρχική αξιολόγηση και διερεύνηση. Το χρονικό αυτό διάστημα μειώνεται στους 6 μήνες αν η γυναίκα είναι άνω των 35. Σε περιπτώσεις που η γυναίκα είναι άνω των 40 ή βιώνει διαταραχές εμμήνου ρύσεως όπως μη τακτική, επώδυνη ή απουσία περιόδου συνιστάται άμεσος έλεγχος.
Που μπορεί να οφείλεται η υπογονιμότητα στη γυναίκα και που στον άντρα;
Η υπογονιμότητα αποτελεί υπόθεση του ζευγαριού και έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται χωρίς να αποδίδονται ευθύνες στον καθένα ξεχωριστά. Ωστόσο έχει διαπιστωθεί ότι το 30% των περιπτώσεων οφείλεται σε γυναικείο παράγοντα, 30% σε ανδρικό, 20% συνδυασμό των δύο και 20% σε ανεξήγητα αίτια.
Η γυναικεία υπογονιμότητα οφείλεται σε παθολογικούς παράγοντες που επηρεάζουν τις ωοθήκες και την ωοθυλακιορρηξία, τις σάλπιγγες και την μεταφορά του σπέρματος ή του γονιμοποιημένου εμβρύου, τη μήτρα και την διαδικασία της εμφύτευσης του εμβρύου. Έτσι η προχωρημένη ηλικία, το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, η ωοθηκική ανεπάρκεια, η ενδομητρίωση, η πυελική φλεγμονή, τα ινομυώματα, οι πολύποδες, το στρες μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τις προσπάθειες για παιδί.
Η ανδρική υπογονιμότητα μπορεί να σχετίζεται με διαταραχές στην παραγωγή και ποιότητα σπέρματος αλλά και σε διαταραχές στύσης και εκσπερμάτισης. Οπότε γενετικές ανωμαλίες, ορμονικές διαταραχές, λοιμώξεις αλλά και παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η νεφρική ανεπάρκεια, νευρολογικά νοσήματα, η ύπαρξη κιρσοκήλης μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες για αυτόματη σύλληψη.
Πώς γίνεται ο έλεγχος της υπογονιμότητας σε άντρες και σε γυναίκες;
Ο βασικός έλεγχος της γυναικείας υπογονιμότητας στοχεύει στην διερεύνηση της λειτουργίας των ωοθηκών, την αξιολόγηση του ωοθηκικού δυναμικού, τον έλεγχο της βατότητας των σαλπίγγων, την αξιολόγηση της μήτρας και της ενδομήτριας κοιλότητας. Διενεργείται αιματολογικός ορμονικός έλεγχος, υστεροσαλπιγγογραφία ή Hyfosy σαλπίγγων και υπερηχογραφική απεικόνιση της μήτρας και των ωοθηκών. Tο πρώτο και βασικό βήμα της διερεύνησης της ανδρικής υπογονιμότητας είναι η διενέργεια σπερμοδιαγράμματος μετά από 1-3μέρες αποχής. Φυσικά υπάρχει πληθώρα περαιτέρω εξετάσεων όπως καρυότυποι ζεύγους, υστεροσκοπική διερεύνηση της ενδομήτριας κοιλότητας, υπολογισμός κατακερματισμού και οξειδωτικού στρες σπέρματος, τεστ υποδεκτικότητας ενδομητρίου κτλ τα οποία δίνονται κατά περίπτωση ως ένα κομμάτι της εξατομικευμένης θεραπευτικής προσέγγισης του κάθε ζευγαριού.
Ποιες παθήσεις επηρεάζουν τη γονιμότητα;
Αναφορικά τα συχνότερα αίτια μείωσης της γονιμότητας σε ένα ζευγάρι είναι:
- Προβλήματα / διαταραχές στην ωορρηξία που επηρεάζουν την απελευθέρωση των ωαρίων από τις ωοθήκες. Σ’ αυτά τα προβλήματα / διαταραχές μπορεί να περιλαμβάνονται ορμονικές διαταραχές όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπερπρολακτιναιμία ή προβλήματα με τον θυρεοειδή αδένα (υπερ ή υπό-θυρεοειδισμός).
- Προβλήματα στη μήτρα ή ανωμαλίες του τραχήλου της μήτρας όπως πολύποδας και ινομυώματα.
- Πρόβλημα στις σάλπιγγες που συχνά προκαλείται από κάποιου είδους πυελική φλεγμονή
- Ενδομητρίωση που συμβαίνει όταν ο ιστός του ενδομητρίου μετακινείται και μεγαλώνει έξω από τη μήτρα όπως στις σάλπιγγες, στις ωοθήκες ή στην κοιλιά
- Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (πρόωρη εμμηνόπαυση) που συμβαίνει όταν οι ωοθήκες σταματούν να λειτουργούν και η περίοδος σταματάει πριν από τα 40.
- Πυελικές συμφύσεις – λωρίδες ουλώδους ιστού που δένουν τα όργανα πυελική λοίμωξη, σκωληκοειδίτιδα ή γαστρική εγχείρηση.
- Ιατρικές καταστάσεις που σχετίζονται με την απουσία εμμηνόροιας, όπως μη ελεγχόμενος διαβήτης, κοιλιοκάκη και μερικά αυτοάνοσες ασθένειες όπως ο λύκος.
- Η ηλικία φυσικά και παίζει επίσης ρόλο, αυξημένη ηλικία επηρεάζει αρνητικά τόσο την ποιότητα όσο και την ποσότητα των ωαρίων. Επομένως το να καθυστερεί μια γυναίκα να μπει σε διαδικασία προσπάθειας για εγκυμοσύνη μειώνει τις πιθανότητες της να συλλάβει.
Σε ποιες περιπτώσεις απαγορεύεται η εγκυμοσύνη σε μια γυναίκα;
Για να απαγορευθεί από μια γυναίκα να μείνει έγκυος θα πρέπει να συντρέχουν αρκετά σοβαροί λόγοι όπως:
- Κάποια μορφή προχωρημένου γυναικολογικού ή και όχι καρκίνου
- Μια σειρά από πολύ σοβαρές καρδιοπάθειες όπως πνευμονική υπέρταση, σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια, προηγούμενη περιγεννητική καρδιομυοπάθεια με απότοκο καρδιακή ανεπάρκεια, σοβαρή στένωση της μιτροειδούς βαλβίδας και σοβαρή συμπτωματική στένωση της αορτικής βαλβίδας, στένωση της αορτής καθώς και σοβαρά ανευρύσματα της αορτής, όπου και η κύηση αντενδείκνυται πλήρως.
- Επίσης η λήψη φαρμάκων όπως ,αντιπηκτικά από του στόματος (Sintrom), αντιυπερτασικά που αναστέλουν την ρενίνη, αμιωδαρόνη, κάποια αντιβιοτικά, στατίνες (φάρμακα της χοληστερίνης), σπιρονολακτόνη είναι ασύμβατα ως προς τη χορήγησή τους σε εγκύους και θα πρέπει να τροποποιούνται ή να διακόπτονται πριν από κάποια κύηση.
Επηρεάζεται η γονιμότητα από κληρονομικά αίτια;
Τα κληρονομικά προβλήματα που ίσως κληρονομήσει μια γυναίκα από τη μητέρα της και μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη γονιμότητά είναι:
- Η ενδομητρίωση, που φαίνεται να έχει κληρονομική προδιάθεση από τη μητέρα στην κόρη. Η διάγνωση της ενδομητρίωσης δεν ήταν εύκολη στο παρελθόν, αλλά σήμερα καταλήγουμε στο συμπέρασμα αυτό, εφόσον η μητέρα κάποιας ασθενούς είχε παρόμοια συμπτώματα και αντιμετώπισε επίσης δυσκολίες να συλλάβει. Η διάγνωση φυσικά ξεκινά με τα κλινικά συμπτώματα όπως υπερβολικό πόνο στην περίοδο και κατά τη διάρκεια του σεξ, αλλά και πόνο στη λεκάνη, στη μέση και στην πύελο και επιβεβαιώνεται οριστικά με την λαπαροσκόπηση
- Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών όπου εμφανίζονται διαταραχές στην περίοδο. Είναι συνηθισμένη αιτία υπογονιμότητας, όμως υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης που ο ειδικός στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή γνωρίζει δίνοντας λύσεις, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστεί να προχωρήσουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση.
- Τα ινομυώματα που δεν πλήττουν άμεσα την υπογονιμότητα αλλά μπορεί να προκαλέσουν αναλόγως της θέσης και του μεγέθους τους στη μήτρα δυσκολία εμφύτευσης, αποβολή, δυσκολία στη εγκυμοσύνη. Εμφανίζουν και αυτά τον ίδιο τύπο κληρονομικότητας αλλά ευτυχώς διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται εύκολα, όταν χρειάζεται, χάρη στις νέου τύπου ενδοσκοπικές επεμβάσεις. Εδώ αξίζει να τονιστεί ότι, παρόλο που είναι σημαντικό να αφαιρούνται πριν μεγαλώσουν πολύ, δε χρειάζονται όλα τα ινομυώματα να αφαιρεθούν χειρουργικά.
- Η πρόωρη εμμηνόπαυση σχετίζεται ίσως λίγο περισσότερο από τα προηγούμενα με κληρονομικότητα. Αν μια γυναίκα γνωρίζει από τη μητέρα της ότι μπήκε στην εμμηνόπαυση στην ηλικία πριν ή λίγο μετά τα 40 θα πρέπει να επισπεύσει τον οικογενειακό της προγραμματισμό και είτε να μείνει έγκυος νωρίς ή έστω να προσφύγει στη λύση του social-egg freezing δηλαδή να καταψύξει τα ωάρια της για μελλοντική χρήση πριν την ηλικία των 37.
Το ανοσοποιητικό σύστημα επηρεάζει τη γονιμότητα;
Τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ο ρόλος και η σημασία του ανοσοποιητικού συστήματος, τόσο πάνω στην επιτυχημένη εμφύτευση του εμβρύου, όσο και στην ασφαλή πρόοδο και ανάπτυξή του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Δεν υπάρχει μία γενική παθολογία ή διαταραχή που μπορούμε να ονομάσουμε, κανονικά υπάρχουν διαφορετικές διαταραχές ή ανοσολογικοί παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη γονιμότητα . Για παράδειγμα, αλλοιώσεις ή αυτοανοσία του θυρεοειδούς, κοιλιοκάκη, απλότυποι ιστοσυμβατότητας και ασυμβατότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών, αυξημένα κύτταρα φυσικών φονέων κ.λπ. Ωστόσο, δεν αποτελεί τη συχνότερη αιτία υπογονιμότητας και συνήθως τη βρίσκουμε σε γυναίκες με πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες ή επαναλαμβανόμενες αποβολές. Κανονικά ο ανοσολογικός έλεγχος δεν δίνεται σε όλους τους ασθενείς γονιμότητας, θα εξαρτηθεί από την περίπτωση και θα ενδείκνυται μετά από πολλές αποτυχημένες θεραπείες ή επαναλαμβανόμενες αποβολές. Συνήθως συνιστούμε την αναζήτηση ανοσολογικών παραγόντων μετά από 2 αρνητικές εμβρυομεταφορές (συνήθως Βλαστοκύστες καλής ποιότητας) ή μετά από 2 αποβολές προτείνοντας εξατομικεύνα θεραπευτικά πρωτόκολλα..
Αληθεύει ότι το κάπνισμα και οι διάφορες καταχρήσεις, όπως το αλκοόλ επηρεάζουν τη γονιμότητα, κυρίως στους άντρες;
Oι παράγοντες που μπορεί να βλάψουν την ποιότητα του σπέρματος είναι πολλοί, αλλά δεν επηρεάζουν όλους τους άνδρες το ίδιο. Η βλαπτική τους επίδραση εξαρτάται τόσο από το χρόνο και τη συχνότητα έκθεσης κάποιου σε έναν ή περισσότερους επιβαρυντικούς παράγοντες, όσο και από το ορμονικό του προφίλ και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του. Οι πιο συχνοί από αυτούς είναι φυσικά το κάπνισμα και το αλκοόλ με αρκετές μακροχρόνιες μελέτες να το υποστηρίζουν δείχνοντας συσχέτιση ανάμεσα στη χρήση αλκοόλ και καπνίσματος και την μειωμένη έκκριση γοναδοτροπινών και τεστοστερόνης ,καθώς και την ατροφία των όρχεων αυτών των ανδρών. Το θετικό είναι πως ευτυχώς συχνά η ποιότητα του σπέρματος βελτιώνεται με την τροποποίηση των επιβαρυντικών παραγόντων, άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι ο αριθμός των σπερματοζωαρίων και η ποιότητά τους παρουσιάζει διακυμάνσεις από άνδρα σε άνδρα και από ημέρα σε ημέρα.
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τη ποιότητα του σπέρματος και πρέπει εν δυνάμει να τροποποιηθούν για τη βελτίωση της γονιμότητας αυτών των ανδρών είναι: τοξικές ουσίες, αυξημένη θερμοκρασία, το έντονο στρες, η κατάχρηση αντιβιοτικών ή άλλων φαρμάκων, η χρήση πλαστικών ποτηριών, η πολύωρη καθιστική ζωή πχ οδηγοί φορτηγών.
Ο ρόλος της ψυχολογίας στη σύλληψη ποιος είναι;
Tο στρες από μόνο του είναι πολύ απίθανο να προκαλέσει υπογονιμότητα ωστόσο,
φαίνεται να υπάρχει μια σχέση αλληλεπίδρασης και αλληλοτροφοδότησης μεταξύ του άγχους και της κατάθλιψης με την υπογονιμότητα. Το υπερβολικό στρες μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα των ορμονών της αναπαραγωγής και την ωορρηξία, την ποιότητα του σπέρματος, τη στυτική λειτουργία και την εκσπερμάτιση. Μελέτες δείχνουν πως γυναίκες με ιστορικό κατάθλιψης έχουν διπλάσιο κίνδυνο να βιώσουν υπογονιμότητα και το άγχος μπορεί να παρατείνει το χρόνο που χρειάζεται να επιτευχθεί κύηση. Παράλληλα πολλά ζευγάρια αντιμετωπίζουν έντονο στρες κατά τη διάρκεια θεραπείας για υπογονιμότητα αλλά και μετά. Συνειδητοποιούμε επομένως την ιδιαίτερη σημασία της διατήρησης της καλής ψυχολογίας του ζευγαριού καθώς μπορεί να συμβάλλει στην βελτίωση των ποσοστών επίτευξης κύησης.
Εξηγήστε μας τη διαδικασία που ακολουθεί η κλινική Assisting Nature για να βοηθήσει ένα ζευγάρι να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της γονιμότητας
Στην Assisting Nature δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην συμβουλευτική, την εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση, προσφέροντας εξειδικευμένη τεχνογνωσία συνδυασμένη με τεχνολογική αρτιότητα.
Αρχικά πραγματοποιείται ένα ραντεβού αξιολόγησης του ιστορικού του ζευγαριού, δίνονται εξετάσεις περαιτέρω διερεύνησης και γίνεται ο σχεδιασμός του κατάλληλου θεραπευτικού πλάνου.
Στην κλινική μας προσφέρουμε ένα μεγάλο φάσμα θεραπειών από πρόκληση ωορρηξίας και σπερματέγχυσης, ελεγχόμενης διέγερσης των ωοθηκών για κρυοσύντηρηση ωαρίων, κλασσική γονιμοποίηση και μικρογονιμοποίηση καθώς και πρόγραμμα δωρεάς ωαρίων. Παράλληλα μέσα στα πλαίσια διερεύνησης υπάρχει η δυνατότητα εκτέλεσης ποικιλίας διαγνωστικών εξετάσεων εντός της μονάδας μας όπως, αιματολογικών, εξετάσεων σπέρματος, τρισδιάστατης υπερηχογραφικής απεικόνισης της μήτρας και υπερηχογραφικού ελέγχου βατότητας των σαλπίγγων με αφρό. Επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα υστεροσκοπικής αξιολόγησης της ενδομήτριας κοιλότητας με διαγνωστικό ή επεμβατικό σκοπό (λήψη βιοψιών, εξαίρεσης ενδομήτριων πολυπόδων/υπορογόνιων ινομυωμάτων, δiατομή ενδομητρικού διαφράγματος, πυθμενικού scratching). Σε περιπτώσης ανδρικού παραγοντα υπογονιμότητας διενεργειται FNA και βιοψία όρχεος με την τεχνική ΤESE ή micro-TESE κατά περίπτωση.
Ο στόχος μας είναι να συνοδεύουμε τα ζευγάρια μας στο ταξίδι τους προς την απόκτηση ενός παιδιού με φιλικό, προσιτό και επαγγελματικό τρόπο αξιοποιώντας τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Φωτεινή Χουλιαρά | MD, MSc
Η Φωτεινή Χουλιαρά είναι Μαιευτήρας Χειρούργος Γυναικολόγος που τρέφει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Πραγματοποίησε τις σπουδές της στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, ΗΒ, και αποφοίτησε με Μπάτσελορ Ιατρικής και Μπάτσελορ Χειρουργικής (Bachelor of Medicine and Bachelor of Surgery, M.B.,Ch.B.) τον Ιούλιο του 2005. Ολοκληρώνοντας το Foundation year 1, μεταπτυχιακό πρόγραμμα εκπαίδευσης και στην συνέχεια την εξειδίκευση της στην Μαιευτική Γυναικολογία στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Γ.Ν. Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης , έλαβε τον τίτλο ειδικότητας το 2017.
Παρακολούθησε τον κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών του τμήματος Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή. Παράλληλα διερευνεί τον ρόλο βιοδεικτών, της οστεοποντίνης και της γαλεκτίνης, στην προεγχειρητική διάγνωση εξαρτηματικών όγκων μέσα στα πλαίσια της έρευνας της διδακτορικής της διατριβής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Από το 2018 είναι μέλος της ιατρικής ομάδας του Assisting Nature.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Γ. Κρανιδιώτη 2 & Λεωφόρου Θέρμης – Θεσσαλονίκης
57001 Πυλαία, Θεσσαλονίκη
T. +30 2310.424294
E. info@assistingnature.gr
ΛΑΡΙΣΑ
ΙΑΣΩ Θεσσαλίας 8ο χλμ. Π.Ε.Ο Λάρισας- Αθηνών, 41 500, Λάρισα
T. +30 2410.996161
E. infolarissa@assistingnature.gr
ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Γρηγορίου Σακκά 5, Κέντρο, Ιωάννινα
T. +30 26513.13131
E. info@assistingnature.gr
About The Author
br>
