Μία από τις πλέον γραφικές κωμοπόλεις της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, η Σιάτιστα, έδρα του Δήμου Βοΐου, χτισμένη σε σε υψόμετρο 920 μ., στις νότιες πλαγιές της κορυφής Βέλλια του Άσκιου (Σινιάτσικου) όρους, πάνω από την κοιλάδα του Αλιάκμονα και βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού Κοζάνης.
Η ιστορία της πλούσια και ελκυστική. Με τα μοναδικά αρχοντικά να μαρτυρούν την ακμή και την προκοπή του 17ου και του 18ου όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στην τέχνη, την καλαισθησία, τα γράμματα και τον πολιτισμό.
Αρχοντικά
Τα αρχοντικά της πόλης, κτισμένα σαν κάστρα, εντυπωσιάζουν με τον εσωτερικό τους διάκοσμο: ξυλόγλυπτα ταβάνια, πολύχρωμα τζάκια, εκπληκτικά βιτρό, όλα αληθινά έργα τέχνης.
Αναφέρουμε ενδεικτικά: Πούλκως, Μανούση, Μαλιόγκα, Τζώνου, Κανατσούλη και Νεραντζόπουλου (στα βιτρό, θα δείτε στίχους εμπνευσμένους από τον Όμηρο) και το αρχοντικό Δόλγκηρα, με πλούσιο λαογραφικό υλικό (αναστηλωμένο και επιπλωμένο, λειτουργεί υπό την ευθύνη του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου «Μαρκίδες Πούλιου») σε ταξιδεύει στο παρελθόν και την επισκέψιμη παραδοσιακή κατοικία των Τσιότσιου και Ντέρου.
Εκκλησίες
Στην Αγία Παρασκευή (1677) θα θαυμάσετε το επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο και υπέροχες τοιχογραφίες, ενώ στο νάρθηκα του γυναικωνίτη θα δείτε ανάμεσα στους αγίους τις μορφές αρχαίων σοφών (Σόλων, Πλάτων, Θουκυδίδης, Πλούταρχος, Αριστοτέλης, Σίβυλλα κ.ά.) και αυτό μαρτυρά πολλά για το μορφωτικό επίπεδο των Σιατιστινών.
Θα δείτε ακόμα τις εκκλησίες του Αγίου Μηνά, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Νικάνορα, του Αγίου Χριστοφόρου και βέβαια τους δύο ενοριακούς ναούς Αγίου Νικολάου και Αγίου Δημητρίου με πανύψηλα καμπαναριά.
Στο Δ.Δ. Μικροκάστρου, σε απόσταση μόλις δεσπόζει το Μοναστήρι της Παναγίας, πανέμορφο και με κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Βιβλιοθήκη
Η «Μανούσεια» Βιβλιοθήκη φιλοξενεί σπάνιες εκδόσεις και χειρόγραφα από τον 16ο αιώνα και εξής και στεγάζεται στο Πνευματικό Κέντρο της πόλης, δίπλα στο Δημαρχείο (εντυπωσιακά κτίρια, πιστά στη μακεδονίτικη ιδιαίτερη αρχιτεκτονική).
Μουσεία – Ιστορικά Κτίρια – Πολιτιστικά Κέντρα
Η Παλαιοντολογική Συλλογή Σιάτιστας στεγάζεται στο Ιστορικό Τραμπάντζειο Γυμνάσιο και αποτελείται από οστά θηλαστικών της πλειστόκαινης υποπεριόδου του Καινοζωικού αιώνα και από όστρακα ελασματοβραγχίων και γαστεροπόδων. Συγκροτήθηκε το 1906 από τον Καθηγητή του Τραμπαντζείου Γυμνασίου Αναστάσιο Δάνα με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών του σχολείου.
Η Βοτανική Συλλογή φιλοξενείτε επίσης στο Ιστορικό Τραμπάντζειο Γυμνάσιο. Περιλαμβάνει σπάνια είδη χλωρίδας του όρους Μπούρινος, ένας βοτανικός πλούτος που συναντά κανείς μόνο στην Κοιλάδα του Μεσιού Νερού. Τη Συλλογή διαχειρίζεται ο Δήμος Βοΐου μαζί με τον Ορειβατικό Σύλλογο Σιάτιστας «Ο Μπούρινος».
Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο, πλησίον της Ιεράς Μητροπόλεως, ο επισκέπτης εξοικειώνεται με την εκκλησιαστική τέχνη και παράλληλα κατανοεί τη σχέση της Σιάτιστας με τα γνωστά κέντρα παραγωγής έργων τέχνης όπως η Καστοριά, τα Επτάνησα, η Βενετία.
Το Πολιτιστικό Κέντρο «Άρης και Λίλιαν Βουδούρη» αποτελεί ένα κόσμημα για τη Σιάτιστα και η λειτουργία του συμβάλλει στην πολιτιστική αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής της Βορειοδυτικής Μακεδονίας. Πρόκειται για ένα κτίριο πολλαπλών χρήσεων, κατάλληλο για συναυλίες, συνέδρια, θεατρικές παραστάσεις και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Επισκέψιμα κελάρια
Ο καθένας μπορεί να μπει στα επισκέψιμα παραδοσιακά κελάρια (κατώγια) που απλώνονται σε όλη την πόλη και να ξεναγηθεί στα μυστικά του Σιατιστινού κρασιού και να γνωρίσει το ξακουστό «ηλιαστό» κρασί που παράγονται με παραδοσιακό και βιολογικό τρόπο. Οι ίδιοι οι παραγωγοί θα αναλάβουν να τον μυήσουν σε όλα τα στάδια της παραγωγής, μια διαδικασία που παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων. Στην πόλη βρίσκονται τρία μεγάλα οινοποίια.
Μια τεράστια αγορά σε γούνα και δέρμα
Με παράδοση εκατοντάδων χρόνων σε δέρμα και γούνα, η Σιάτιστα συνεχίζει και σήμερα να πρωτοπορεί στον τομέα των γουναρικών με τους εξαιρετικούς τεχνίτες της που είναι γνωστοί σε όλο τον κόσμο, αλλά και πρόθυμοι να εξηγήσουν στον επισκέπτη όλα τα στάδια της παραγωγής.
Παραδοσιακά Τοπικά Προϊόντα
Στο Δήμο Βοΐου παράγονται πλήθος αγροτικών προϊόντων, άριστης ποιότητας, όπως είναι τα: αρωματικά φυτά Βοΐου, φασόλια Σισανίου, φακές και γενικότερα όσπρια Βοΐου, σιτηρά, αλλά και τα ονομαστά προϊόντα που προκύπτουν μετά από κατάλληλη επεξεργασία όπως είναι: το ηλιαστό κρασί Σιάτιστας, το τυρί – φέτα Βοΐου, τα γλυκά κουταλιού, τα παραδοσιακά ποτά και άλλα. Στα καταστήματα της πόλης μπορεί κάποιος να προμηθευτεί τοπικά προϊόντα.
Η λαϊκή παράδοση είναι παρούσα όλο το χρόνο
Η Σιάτιστα είναι από τους τόπους της Ελλάδας που σε όλη τη διάρκεια του χρόνου ζωντανεύουν έθιμα με μακραίωνη ιστορία και τα οποία συναντώνται μόνον εδώ.
«Κλαδαριές»: Στις 23 Δεκεμβρίου η Σιάτιστα γιορτάζει τις Κλαδαριές. Μεγάλες φωτιές ανάβουν σε όλη την πόλη και δημιουργούν ένα μοναδικό θέαμα για Σιατιστινούς και επισκέπτες, με τη συνοδεία παραδοσιακών σκοπών από ορχήστρες με χάλκινα, Σιατιστινό κρασί και πλούσιους μεζέδες.
«Μπουμπουσιάρια»: Το διήμερο 5 και 6 Ιανουαρίου η Σιάτιστα κατακλύζεται από μεταμφιεσμένους. Την παραμονή των Φώτων οι πλατείες και οι δρόμοι γεμίζουν μασκαράδες και ορχήστρες με χάλκινα, ενώ ανήμερα της μεγάλης γιορτής πραγματοποιείται η μεγάλη παρέλαση αρμάτων και μεταμφιεσμένων. Παράλληλα τα καταστήματα της πόλης έλκουν ντόπιους και επισκέπτες στους ρυθμούς του γλεντιού.
Δεκαπενταύγουστος: Το έθιμο των καβαλάρηδων προσκυνητών της Παναγιάς συγκεντρώνει κάθε χρόνο πάρα πολλούς επισκέπτες. Έχει τις ρίζες του στα χρόνια της τουρκοκρατίας, όταν η γιορτή της Παναγίας έδινε την ευκαιρία στους σκλαβωμένους κατοίκους της περιοχής να ζήσουν μια μέρα ελευθερίας, καθώς άγραφο προνόμιο είχε φαίνεται δοθεί από τους Τούρκους.
Σήμερα το έθιμο διατηρείται αναλλοίωτο από τη φθορά του χρόνου και αναβιώνει κάθε χρόνο με τον ίδιο ζήλο, το ίδιο κέφι, την ίδια πίστη στην παράδοση. Το τετραήμερο 12, 13, 14 και 15 Αυγούστου οι Σιάτιστα δονείται στους ήχους παραδοσιακών ακουσμάτων, ξέφρενου γλεντιού, ενώ οι παρέες των καβαλαρήδων διασχίζουν έφιπποι τον κεντρικό δρόμο της πόλης , προσφέροντας ένα μοναδικό θέαμα στους επισκέπτες και κατοίκους της περιοχής.
Πάνω στα καταστόλιστα άλογά τους, οι Σιατιστινοί το πρωί της 15ης Αυγούστου πηγαίνουν για προσκύνημα στο Μοναστήρι της Παναγιάς, στο Μικρόκαστρο. Επιστρέφουν το μεσημέρι και τους υποδέχεται όλος ο κόσμος καθώς παρελαύνουν. Ακολουθεί γλέντι και χορός σε πλατείες, καταστήματα ή σπίτια μέχρι το πρωί.
Διαμονή, Φαγητό, Διασκέδαση
Στη Σιάτιστα λειτουργούν ξενοδοχεία, παραδοσιακοί ξενώνες, ταβέρνες, καθώς και χώροι εστίασης και διασκέδασης, που με τις άψογες υπηρεσίες τους θα μετατρέψουν την διαμονή σας σε μία μοναδική εμπειρία.
Υπάρχουν τρία ξενοδοχεία που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες διαμονής «Αρχοντικό», «Ιβερίς», «Σιάτιστα» και δύο παραδοσιακοί ξενώνες το «Σιατιστινό αρχονταρίκι» και τον «ξενώνα Μπεΐνη».
Εξορμήσεις
Η Σιάτιστα σήμερα μπορεί να δώσει τα πάντα στον επισκέπτη που θα θελήσει να τη γνωρίσει και να την εξερευνήσει ή και να τη χρησιμοποιήσει ως βάση για εξορμήσεις σε Καστοριά, Φλώρινα και Γρεβενά (που απέχουν από 15 ως 35 λεπτά).
Φυσικό Περιβάλλον
Ο Μπούρινος: το πανέμορφο βουνό της Δυτικής Μακεδονίας
Ένα από τα ωραιότερα βουνά της Ελλάδας, ο Βούρινος (ή αλλιώς Μπούρινος), με τη μοναδική βιοποικιλότητα, τα πλούσια δάση και την περίφημη κοιλάδα του Μεσιού (Μεσιανού) Νερού, συναρπάζει τον κάθε επισκέπτη και του προσφέρει μία εξαιρετική εμπειρία γνωριμίας με το θησαυρό της φύσης.
Το όρος Μπούρινος αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς βιότοπους της Ελλάδας, προστατεύει και διατηρεί σπάνια και μοναδική χλωρίδα και πανίδα και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών ειδικών επιστημόνων από ολόκληρο τον κόσμο για έρευνα και μελέτη του φυσικού του περιβάλλοντος και της ιδιαίτερης γεωλογικής του σύνθεσης.
Λόγω της μεγάλης οικολογικής του αξίας, ο Μπούρινος, έχει ενταχθεί, με στόχο την προστασία του, στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Ειδικών Ζωνών Διατήρησης «NATURA 2000”.
Ο Μπούρινος ή Βούρινος είναι ένα από τα σπουδαιότερα βουνά της Δυτ. Μακεδονίας. Είναι ένας μικρός σε έκταση ορεινός όγκος, νοτιοδυτικά της Κοζάνης ο οποίος αποτελεί το τελευταίο τμήμα μιας οροσειράς που περιλαμβάνει τον Βαρνούντα, το Βίτσι, το Άσκιο (Σινιάτσικο) και τα Βέλια. Ο Μπούρινος σχηματίζεται από δυο κορυφογραμμές. Ανάμεσα στις δυο κορυφογραμμές του βουνού, σχηματίζεται ένα βύθισμα που στο βορειότερο τμήμα έχει τη μορφή κοιλάδας. Η κοιλάδα αυτή ονομάζεται Τσερβαίνα η οποία πλαταίνει νοτιότερα και παίρνει το σχήμα οροπεδίου με το όνομα Κόκκινα Χώματα.
Πληροφορίες για τον επισκέπτη:
Τα γραφεία της Δημοτικής Επιχείρησης ΔΗ.Κ.Ε.ΒΟ. στεγάζονται στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο , όπου ο κάθε ενδιαφερόμενος επισκέπτης μπορεί να ζητήσει ενημερωτικό υλικό και βέβαια να ξεναγηθεί στα επισκέψιμα σημεία της Σιάτιστας (τηλ. 24650 22254).
Απόσταση από μεγάλες πόλεις
Από Κοζάνη, έδρα του Νομού Κοζάνης 28χλμ ΝΔ , 20 λεπτά οδικώς
Από Γρεβενά, 29 χλμ, 20 λεπτά οδικώς
Από Καστοριά, 54 χλμ. 30 λεπτά οδικώς
Από Θεσσαλονίκη 145χλμ, 1 ώρα και 30 λεπτά οδικώς
Από Αθήνα 500χλμ, 5 ώρες και 30 λεπτά οδικώς
Πρόσβαση
- Μέσω ΚΤΕΛ.
- Με αεροπλάνο. Στην περιοχή υπάρχουν 2 αεροδρόμια, ένα στην Κοζάνη και ένα στο Άργος Ορεστικό Ν. Καστοριάς.
- Οδικώς, μέσω Εγνατίας Οδού.
Η πρόσβαση στη Σιάτιστα είναι εξαιρετικά εύκολη. Η απόσταση από την Εγνατία Οδό είναι μόλις 4 χλμ από τον κόμβο στην περιοχή Μπάρας.
Το Βόιο δεν είναι απλώς ένας τόπος, είναι αίσθηση ζωής και ιστορίας.
Είναι καθημερινότητα, εικόνες, πολιτισμός και ιστορίες. Είναι ένα περιβάλλον ανεξερεύνητο ακόμα και για τους «βετεράνους» ταξιδιώτες.
Φωτογραφίες: Δημήτρης Βαβλιάρας, Δήμος Βοΐου, Τάνια Ώττα
About The Author
br>
